A schody są, ponieważ Stepan Bandera jest twórcą UPA, czyli Ukraińskiej Armii Powstańczej odpowiedzialnej za wymordowanie około 200 tysięcy Polaków zamieszkujących tereny Wołynia, Polesia i wschodniej Galicji. Bandy UPA w latach 1943-1944 napadały wsie, bestialsko mordowały wszystko, co się rusza, część kobiecą uprzednio zgwałciwszy. Ponieważ amunicję należało oszczędzać (wojna, panie, wojna), rzeź czyniono za pomocą pił, siekier, noży, kos, sztachet, pałek i co tam się jeszcze znalazło. Jeśli czasu brakło, zawsze można było ludność zapędzić do jednego budynku (np. kościoła lub urzędu) i spalić żywcem.
Rzeź nie była fanaberią rozpasanej tłuszczy, której poczynania wymknęły się spod kontroli. Była zaplanowaną i konsekwentnie przeprowadzaną akcją oczyszczania newralgicznych terenów z ludności nieukraińskiej. Bandera walczył o niepodległość Ukrainy metodą czystek etnicznych. Łatwiej jest bowiem udowodnić i uzyskać prawa do terenów, które są jednorodne pod względem nacji. Łatwiej jest wtedy wprowadzać pewien ład państwowości, bo nie ma problemu mniejszości narodowych. "Wyczyszczone" z Polaków wsie miały być zasiedlone ludnością ukraińską. Pytanie tylko, czy droga do własnej państwowości poprzez zagładę drugiego narodu zasługuje na pamięć i szacunek?
Polska odpowiedź oczywiście brzmi: nie. Ukraińcy są w ocenie Bandery podzieleni. Jedni uważają go za czarną plamę swojej historii, inni, no właśnie, inni jego śladami podróżują na rowerach do Monachium. Jeden z uczestników rajdu argumentował udział w przedsięwzięciu tym, że Bandera znany był ze zdrowego stylu życia, tężyzny fizycznej i zamiłowania do sportu. To mniej więcej tak jakby Niemcy zorganizowali rajd śladami Adolfa Hitlera, ponieważ ten był jaroszem (czyli zdrowo się odżywiał) i zbudował mnóstwo autostrad (czyli dobrze zrobił narodowi). Ksiądz Tadeusz Isakowicz-Zaleski uważa rowerową "pielgrzymkę" za prowokację ukraińskich nacjonalistów.
Na kanwie tego rajdu wiele się ostatnio słyszy w mediach o trudnej polsko-ukraińskiej historii. Słyszy się też o jednoczesnym wzywaniu do pamięci i przebaczenia. Zastanawiam się tylko, czy ci, którzy całe rodziny potracili na skutek rzezi band UPA, i nielicznie żyjący jeszcze świadkowie tych wydarzeń w ogóle rozważają akt przebaczenia. Są rany, które nigdy się nie zagoją, bo zbyt głęboko zostały zadane. Zastanawiam się też nad pamięcią. Młode pokolenie Polaków ma trudności z odpowiedzią na pytanie, co było 13 grudnia 1981 roku lub (o zgrozo) 1 września 1939. Czy ktoś z nich wie w ogóle, kim był Stepan Bandera? I przebaczenia zatem braknie, i z pamięcią krucho.